Πέμπτη, Απριλίου 11, 2013

Το γερμανικό μοντέλο για την Ευρώπη, είναι ανεφάρμοστο





Στην πολιτική, κάθε τόσο πρέπει να αναρωτιέσαι αν πας καλά. Να διαπιστώνεις παρεκκλίσεις από το στόχο που είχες θέσει και να διορθώνεις. Αν υποθέσουμε ότι η Ευρώπη και ειδικά η Γερμανία έχει κάποιο σχέδιο, για την Ελλάδα δεν τίθεται θέμα, δεν έχει, τότε πρέπει να δούμε αν αποδίδει τα αναμενόμενα. Το σχέδιο της Γερμανίας άρχισε να εφαρμόζεται πριν από δέκα χρόνια στην ίδια τη Γερμανία και τα τελευταία τρία χρόνια σε άλλη μορφή εντελώς διαφορετική στις χώρες της Νότια Ευρώπης και στην Ιρλανδία. Για να δούμε τι έχει αποδώσει.


Συνοψίζοντας την κατάσταση στην προηγούμενη σύνοδο κορυφής, ο Ζαν Κλώντ Γιούνκερ, προειδοποίησε ότι η εφαρμογή αυτής της πολιτικής οδηγεί σε κοινωνική επανάσταση. Δεν είναι ο μόνος που το λέει, αλλά κανείς δεν το πιστεύει, ιδίως όταν κερδίζει βραχυπρόθεσμα από τη συνέχιση αυτής της πολιτικής. Έχει κάθε κίνητρο να κλείσει τα αυτιά του και να περιοριστεί στην απληστία του.

Ένα γενικό συμπέρασμα πάντως από όλες τις χώρες της Νότιας ή της Βόρειας Ευρώπης, της Ανατολικής και της Δυτικής, είναι ότι οι πολίτες δεν επανεκλέγουν κυβερνήσεις που εφαρμόζουν πολιτικές σκληρής λιτότητας. Ασχέτως αν είναι κυβερνήσεις δεξιές ή αριστερές, συντηρητικές ή σοσιαλδημοκρατικές, οι πολίτες δεν τους επανεκλέγουν. Ανάλογα με τη σκληρότητα της πολιτικής που εφάρμοσαν ή με το χρονικό διάστημα εφαρμογής της λιτότητας, ή γκρεμίζουν ή ακόμη και εξαφανίζουν αυτά τα κόμματα.

Η Ελλάδα για παράδειγμα, έχει ως αξιωματική αντιπολίτευση ένα κόμμα που υπάρχει για δεκαετίες και συνήθως πάλευε να εκπροσωπηθεί ή να μην εκπροσωπηθεί στη Βουλή. Μετά τη διάσπασή του, όχι μόνον τα δύο κομμάτια του εκπροσωπούνται στη Βουλή, αλλά το ένα από αυτά είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Επίσης το τρίτο κόμμα είναι η Χρυσή Αυγή, ένα φασιστικό κόμμα θαυμαστών του Ιωάννη Μεταξά για να μην πάμε στον Χίτλερ, το οποίο υπάρχει για δεκαετίες και ποτέ δεν είχε βάσιμες φιλοδοξίες ότι θα κατάφερνε να εκπροσωπηθεί στη Βουλή. Ανέβηκε όμως και μπήκε στη Βουλή, όταν το κράτος αποχώρησε από μερικά καθήκοντά του στην παροχή ασφάλειας στους πολίτες κι εκείνοι έπεισαν ότι καλύπτουν το κενό. Η επιβράβευσή τους ήταν η είσοδος στη Βουλή.

Στην Ιταλία το Κίνημα πέντε αστέρων, είναι σε απόσταση αναπνοής με ίδιο πρακτικά ποσοστό με το πρώτο κόμμα και βρίσκεται σε άνοδο. Στην πράξη είναι ένα αυθόρμητο κίνημα το οποίο ισχυρίζεται ότι έχει ξεπεράσει τον παραδοσιακό διαχωρισμό δεξιάς και αριστεράς και αμφισβητεί αυτή την πολιτική, αν και ακόμα δεν έχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την Ευρώπη, συνεπώς και για τη χώρα. Εκείνο που έχει γίνει φανερό, είναι ότι δεν μπορεί να επαναληφθεί το πείραμα της υποχρεωτικής συμφωνίας των δύο μεγάλων κομμάτων κεντροαριστεράς και δεξιάς στον σχηματισμό κυβέρνησης με επικεφαλής έναν τεχνοκράτη η οποία θα εφαρμόζει πολιτική λιτότητας.

Στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, έχουμε συντηρητικές κυβερνήσεις οι οποίες διαδέχθηκαν σοσιαλδημοκρατικές οι οποίες εφάρμοσαν το σχέδιο της Γερμανίας για λιτότητα και συνεπώς έλαβαν λαϊκή εντολή να την εφαρμόσουν, αν και όχι στην ένταση που το κάνουν. Σε καμία περίπτωση αυτή η λαϊκή εντολή δεν δόθηκε για δεύτερη φορά και ήδη εκπνέει. Στην Πορτογαλία ήδη υπάρχει διευρυνόμενο λαϊκό αίτημα για εκλογές στο μέσο της θητείας της κυβέρνησης, στα δύο χρόνια και από ότι φαίνεται η κυβέρνηση πρόκειται να χάσει την πλειοψηφία. Αιτία τα νέα μέτρα του προηγούμενου μήνα, τα οποία έχουν ξεφύγει πιά από κάθε νόημα λαϊκής εντολής.

Στη Γερμανία η πολιτική αυτή εφαρμόστηκε πριν από μια δεκαετία, αλλά με πολύ πιο ήπια μορφή, και με ένα κοινωνικό συμβόλαιο ότι δεν θα θιγεί το κοινωνικό κράτος. Έκανε περικοπές στο κράτος πρόνοιας και δημιούργησε μια ευέλικτη αγορά εργασίας, καθιερώνοντας μισά ωράρια και μισές αμοιβές για τους εργαζόμενους. Μεγάλωσε τη φτώχεια, δεν δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας αν και τεχνητά φαίνεται να κρατιέται η ανεργία χαμηλά, αλλά κυρίως ξέφυγε από τους στόχους του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, στο όνομα του οποίου εφάρμοσε αυτό το πρόγραμμα. Βγήκε εκτός κανόνων της ευρωζώνης, ενώ ακριβώς το αντίθετο επεδίωκε.

Το δίδαγμα της Ιταλίας είναι ότι αυτή η πολιτική δεν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές στο Νότο, ούτε με τη μορφή ενός μεγάλου συνασπισμού μεταξύ των δύο κομμάτων. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει πλέον το ΠΑΣΟΚ ως μεγάλο κόμμα και συνεπώς είναι βέβαιο ότι αν προεκλογικά πουν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ότι θα συνεργαστούν μετεκλογικά για να εφαρμόσουν το μνημόνιο, θα καταψηφιστούν. Το είπαν ήδη και δεν κατάφεραν τίποτα. Μια κυβέρνηση των δύο κομμάτων θα είχε ήδη πέσει.

Η εναλλακτική λύση υπάρχει και είναι η Ισλανδία. Οι πολίτες έδιωξαν ειρηνικά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, επειδή βρέθηκε ένας πολιτειακός θεσμός να εκφράσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια εγκαίρως μέσα από δύο δημοψηφίσματα και εθνικές εκλογές. Εφαρμόζοντας αρχές και θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, έδιωξαν το πολιτικό σύστημα και ιδρύουν νέα δημοκρατία μέσα από ένα νέο Σύνταγμα, ειρηνικά και χωρίς εξέγερση, μέσα από μια συνταγματική συνέλευση, τα 2/3 της οποίας δεν είναι πολιτικοί, αλλά απλοί πολίτες.

Οι νότιες χώρες της ευρωζώνης, είναι φανερό σε όποιον δεν είναι τυφλός ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν το γερμανικό μοντέλο των πλεονασματικών προϋπολογισμών για πολλούς λόγους, από τους οποίους ο πρώτος είναι ότι ούτε η Γερμανία δεν τα κατάφερε. Οι άλλες χώρες της Νότιας ευρωζώνης, έτσι κι αλλιώς δεν έχουν εμπορικά πλεονάσματα γιατί τα έχει η Γερμανία. Σε μια ενότητα με δεδομένο μηδενικό αλγεβρικό άθροισμα δεν γίνεται όλοι να έχουν πλεονάσματα. Σε μια ενότητα με άθροισμα 100 δεν γίνεται να υπάρχουν δύο υποσύνολα, το καθένα από τα οποία θα έχει τουλάχιστον 51%. Αυτό απλώς δεν γίνεται.

Συνεπώς τα σενάρια για κοπή της ευρώνης σε δύο κομμάτια, το ένα με εννέα μέλη και το άλλο με οκτώ, δεν γίνεται. Γιατί στα εννέα μέλη, μαζί με τη Γερμανία και τους δορυφόρους της, πρέπει να περιλαμβάνεται η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες είναι ελλειμματικές χώρες. Χωρίς αυτές τις τρείς χώρες, δεν υπάρχει ευρώ. Πρόκειται για το μάρκο. Κι αυτή είναι η πιο ρεαλιστική ιδέα αυτή τη στιγμή, δηλαδή η εκδίωξη ή η εθελοντική αποχώρηση της Γερμανίας από το ευρώ και η συνακόλουθη εφαρμογή συνοριακών ελέγχων και περιορισμών στις άλλες χώρες, για τις εισαγωγές από τη Γερμανία. Η υπόλοιπη ευρωζώνη, μπορεί να ζήσει με γαλλικά και με ιταλικά αυτοκίνητα, ενέργεια, τεχνολογικά προϊόντα, αγροτικά προϊόντα κλπ. Και μπορεί να έχει ένα ισοσκελισμένο ισοζύγιο ανταλλαγών με τη Γερμανία, όπως έχει με την Ιαπωνία ή με τις ΗΠΑ.

Μπορεί να υποτιμήσει κατά βούληση το ευρώ ώστε τα προϊόντα της να είναι ανταγωνιστικά διεθνώς και η οικονομία της βιώσιμη. Με τα σημερινά δεδομένα, αν η Γερμανία έβγαινε από το ευρώ, το μάρκο θα είχε σχεδόν διπλάσια τιμή σε σύγκριση με το ευρώ, το δολάριο και το γιέν. Πόσοι θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν διπλάσια τιμή για ένα αυτοκίνητο με ίδιες προδιαγραφές, ικανότητες, χώρους και επιδόσεις, απλώς και μόνον για να γράφει made in Germany, ιδίως μάλιστα αν γνωρίζεις ότι όλα τα εξαρτήματα των γερμανικ΄λων αυτοκινήτων κατασκευάζονται στην Κίνα, τη Μαλαισία, το Βιετνάμ, τη Βραζιλία και αλλού;

Από τα ίδια ανταλλακτικά τα οποία κατασκευάζονται στους ίδιους χώρους προέλευσης, κατασκευάζονται και τα γαλλικά ή τα ιταλικά και τα ισπανικά αυτοκίνητα. Το αποτέλεσμα θα ήταν να μειωθούν οι πωλήσεις γερμανικών αυτοκινήτων στην Ευρώπη και θα έπρεπε αυτές να αντικατασταθούν με πωλήσεις στις ΗΠΑ ή στην Κίνα, πράγμα αμφίβολο. Εταιρίες όπως η Μερσεντές και η Όπελ που δεν έχουν εργοστάσια στην υπόλοιπη Ευρώπη, θα αντιμετώπιζαν προβλήματα. Εταιρίες όπως η Φόλκσβάγκεν που έχουν εργοστάσια στην Ισπανία και στην Τσεχία, θα αντιμετώπιζαν μικρότερα προβλήματα και θα είχαν κίνητρο να επενδύσουν περισσότερα στην ΕΕ για να μπορούν να τα πουλάνε σε ευρώ, ακόμα και στη Γερμανία. Τότε η Γερμανία θα αναγκαζόταν να κάνει αυτό που αρνείται σήμερα. Να επενδύσει στις χώρες του Νότου, ώστε να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί το εισόδημα των ανθρώπων, οι εταιρίες τους να φορολογούνται στις χώρες του Νότου, ώστε να αυξηθούν τα δημόσια έσοδα αυτών των χωρών. Τώρα αρνείται ακόμα και δάνεια να χορηγήσει με μηδενικό επιτόκιο κρατώντας τα για τον εαυτό της, αλλά σε αυτή την περίπτωση θα έκανε επενδύσεις, αναλαμβάνοντας εκείνη το ρίσκο της επιτυχίας και περιμένοντας 30 χρόνια για να πάρει πίσω τα κεφάλαια που επένδυσε και κέρδη από την επένδυση.

Όλα αυτά δείχνουν ότι το σχέδιο της Γερμανίας είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, ακόμα και μέσα στην ίδια τη Γερμανία και πρέπει να αναθεωρηθεί. Η γερμανική ηγεμονία στην Ευρώπη δεν είναι εφικτή χωρίς να καταργηθεί η δημοκρατία και να επιβληθεί με αυταρχικό τρόπο. Ο πόλεμος ή η κοινωνική εξέγερση είναι ακραίες μορφές αυταρχισμού με τις οποίες μπορεί ο ισχυρός να επιβληθεί και ο αδύναμος να αντισταθεί. Ενδιάμεσα υπάρχει η δημοκρατία, ο σεβασμός στα δημοκρατικά δικαιώματα των πολιτών, τα δημοψηφίσματα και οι θεσμοί άμεσης δημοκρατίας. Δηλαδή ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο θα είναι σεβαστό από τους ισχυρούς και θα έχει την έγκριση των ασθενέστερων. Μια νέα συμφωνία ανάμεσα στις πλεονασματικές οικονομίες και στις ελλειμματικές. Αυτό που θεωρείται αυτονόητο για τη Σαξωνία, για την Οκλαχόμα και για την Ήπειρο, πρέπει να είναι αυτονόητο για τη Γερμανία και για την Ελλάδα. Ο δάσκαλος πρέπει να παίρνει τον ίδιο μισθό, είτε διδάσκει στη Φρανκφούρτη είτε στη Λευκωσία. Άλλωστε η Κύπρος ήταν βιώσιμη οικονομία, υιοθετώντας το μοντέλο του φορολογικού παραδείσου και ήταν πλεονασματική οικονομία. Αν πρέπει να αντικαταστήσει αυτό το μοντέλο, πρέπει να πληρώσει το κόστος εκείνος που επωφελείται. Είναι πολιτική η απόφαση. Δεν μπορεί να πληρώνει το κόστος η Κύπρος, ενώ επωφελείται η Γερμανία.




Δεν υπάρχουν σχόλια: