Η ρευστότητα, Ο Ολάντ και η Ισπανία. Τίποτα δεν πάει όπως ελπίζαμε!

Πολλοί αναρωτιούνται σήμερα που έχει πάει η ρευστότητα ύψους περίπου 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, την οποία έδωσαν πρόσφατα οι κεντρικές τράπεζες στο παγκόσμιο σύστημα. Η αβεβαιότητα δεν έχει φύγει και όπως έλεγε ο Ελ Εριάν του μεγαλύτερου ιδιωτικού επενδυτικού κεφαλαίου της PIMCO, ή θα έχουμε έξοδο μιάς χώρας από την ευρωζώνη και θα πάμε σε κατάρρευση, ή θα έχουμε ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας στηριζόμενη στην Κίνα, στη Βραζιλία και στην Ινδία. Αν υπάρξει εξέλιξη προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση οι αγορές θα σπεύσουν να προσαρμοστούν, αλλά προς το παρόν κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα γίνει κι έτσι οι αγορές κάθονται πάνω στη ρευστότητά τους. 

Τα αμερικανικά και τα γερμανικά ομόλογα εξακολουθούν να είναι πανάκριβα με μηδενικά επιτόκια, άρα δεν κατευθύνεται εκεί η ρευστότητα, οι μετοχές στα μεγάλα χρηματιστήρια παραμένουν υψηλά, ο Χρυσός παραμένει σε υψηλά επίπεδα 1670 δολαρίων η ουγγιά και το ευρώ παραμένει στο 1,25 του δολαρίου. Ούτε η διατραπεζική αγορά έχει απορροφήσει αυτή τη ρευστότητα γιατί οι τράπεζες προτιμούν τις κεντρικές τράπεζες για να παρκάρουν τα κεφάλαιά τους.

Σε τέτοιες συνθήκες είναι λογικό να ενδιαφέρονται να αυξήσουν την ασφάλειά τους όσοι κατέχουν δισεκατομμύρια δολάρια σε χαρτιά, ομόλογα, κλπ. Γιατί αν οι εξελίξεις είναι αρνητικές, τότε δεν θα αξίζουν ούτε δραχμή. Σε τέτοιες συνθήκες είναι λογικό να θέλουν να τα αντικαταστήσουν με κάτι που υπάρχει πραγματικά. Γι αυτό και βλέπετε ότι όλοι πιέζουν την Ελλάδα να αντικαταστήσει τα ακίνητά της, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, τις μονοπωλιακές επιχειρήσεις και άλλα υπαρκτά υλικά αγαθά, με αέρα κοπανιστό αυτής της ρευστότητας και της φούσκας. Γιατί ή θα έχουν τη σημερινή τους αξία που είναι το 10% του 2008 ή αν εξελιχθούν τα πράγματα κατά το αισιόδοξο σενάριο θα αξίζουν δέκα φορές περισσότερα και τότε θα μπορούν να τα πουλήσουν βγάζοντας κέρδος.

Η δεύτερη καλύτερη επιλογή είναι οι επιχειρήσεις κι έτσι θα πρέπει να εξηγήσουμε το γεγονός ότι οι μετοχές τους είναι σε υψηλά επίπεδα. ¨όπως και ο χρυσός. Γενικά οι επενδυτές περιμένουν να ξεκαθαρίσει η κατάσταση και μετά θα ακολουθήσουν σαν το κοπάδι τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Αυτό έκαναν και τον Μάρτιο του 2009 και αυτό είναι λογικό να κάνουν και τώρα. Με άλλα λόγια η ρευστότητα δόθηκε στα χέρια τραπεζών και επενδυτών για να ξεπεραστεί η ύφεση στην πραγματική οικονομία, αλλά εξακολουθεί να παραμένει στα χέρια τους. Έχουν πεισθεί ότι η λύση δεν είναι οι εισαγωγές στα χρηματιστήρια, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές κι έτσι κάθονται πάνω σε ένα βουνό ρευστού και δεν αποφασίζουν να επενδύσουν στην πραγματική οικονομία. Το ίδιο κάνουν και οι καταναλωτές. Μειώνουν τα δάνειά τους, μειώνουν την κατανάλωση και αυξάνουν όσο μπορούν την αποταμίευση. Αυτά στον υπόλοιπο κόσμο. Η Ελλάδα ζεί ήδη το χειρότερο σενάριο της διαρκούς ύφεσης. Και δεν έχει αποφασίσει καμιά τρόϊκα να χρηματοδοτήσει την πραγματική της οικονομία.

Ας δούμε και τη στάση της Ευρώπης. Ως τον Ιούνιο πολλοί πίστευαν ότι ο Φρανσουά Ολάντ με τη ρητορική του υπέρ της ανάπτυξης, θα ήταν το αντίπαλο δέος της Μέρκελ που στήριζε και επέβαλε τη λιτότητα. Και στην Ελλάδα, Σαμαράς και Βενιζέλος και Κουβέλης, αλλά και ο Τσίπρας πιο επιφυλακτικά και άλλοι, πίστευαν ότι ο Ολάντ θα συνέβαλε στο να αλλάξει η στάση της Ευρώπης απέναντί της και θα χρηματοδοτούσε ένα πρόγραμμα ανάπτυξης. Τέτοιο όμως πρόγραμμα δεν υπέβαλε η Ελλάδα και δεν ενθαρρύνθηκε να το κάνει ούτε από τη Γαλλία,. Αντιθέτως όλα τα ξένα ενημέρωσης υπογραμμίζουν ότι η Γαλλία ευθυγραμμίστηκε με τη Γερμανία απέναντι στην Ελλάδα με την επωδό κάθε δήλωσης, ότι περιμένουμε την έκθεση της τρόϊκας. Έχουν διαφορές μεταξύ τους αλλά απέναντι στην Ελλάδα τηρούν κοινή γραμμή πλεύσης.

Πως άλλαξε έτσι ο Ολάντ μέσα σε λίγες εβδομάδες; Προφανώς έχει τα δικά του προβλήματα και οι αρχικές γενναίες δηλώσεις περί αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης για τους Γάλλους, έδωσαν τη θέση τους σε μια απουσία ακόμα και τέτοιων γενναίων δηλώσεων για αύξηση των κοινωνικών παροχών. Το στοίχημα για τον ίδιο και για το κόμμα του είναι να διατηρήσει και να επιβιώσει η γαλλική οικονομία και η ευρωζώνη άλλον έναν χρόνο. Είναι επομένως εύλογο ότι η Γαλλία προηγείται και η Ελλάδα έχει πέσει πιο χαμηλά στις προτεραιότητες αν και υποχρεωτικά παραμένει πολύ υψηλά.

Μιλώντας προεκλογικά υπέρ της Ελλάδας, αποσκοπούσε να αποκτήσει υποστηρικτές και στην Ιταλία και στην Ισπανία και στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία και στην Κύπρο. Πράγματι στην Ελλάδα απέκτησε υποστηρικτές όπως είπαμε οι οποίοι δημοσίως του απέδιδαν ιδιότητες μεγάλου ευρωπαίου ηγέτη που θα αλλάξει το κλίμα και θα σταθεί απέναντι στη Μέρκελ.  ¨Ηδη όμως ο Κουβέλης, ο Βενιζέλος και ο Σαμαράς πρέπει να κατάλαβαν ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Σε λίγο ο Τσίπρας θα αρχίσει να πανηγυρίζει ότι εκείνος πρόβλεψε ότι είναι ένας Ολαντρέου, αν και είναι ακόμα πρόωρο. Και πάντως αν στην αρχή της θητείας του ο Ολάντ (όπως και ο Σαμαράς) δεν κάνει αισθητή την αλλαγή στην πολιτική του, αργότερα θα είναι πολύ δυσκολότερο και πάντως δεν θα αποδώσει πολιτικά οφέλη.

Ήδη στην Ισπανία τα πράγματα δεν εξελίσσονται θετικά. Η καταλωνία η μεγαλύτερη περιφέρεια της Ισπανίας, ειδοποίησε την κυβέρνηση της Μαδρίτης ότι χρειάζεται 5 δισεκατομμύρια ευρώ για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες της δηλαδή σχολεία και νοσοκομεία. Είναι η Τρίτη ισπανική περιφέρεια μετά τη Βαλένθια και τη Μούρτσια. Το ταμείο ρευστότητας της κεντρικής κυβέρνησης περιέχει μόλις 18 δισεκατομμύρια ευρώ. Κι εκεί έστω και χωρίς μνημόνιο, έχουν παγώσει οι δημόσιες επενδύσεις, έχουν μειωθεί οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων και έχει επιβληθεί εισφορά 1 ευρώ σε κάθε ιατρική συνταγή και από 1^ης Σεπτεμβρίου αυξάνεται και ο ΦΠΑ. Και άλλες τρείς ισπανικές αυτόνομες περιφέρειες είναι έτοιμες να ζητήσουν διάσωση από την κεντρική κυβέρνηση γιατί δεν μπορούν να δανειστούν από τις αγορές.

Η Ισπανία λοιπόν εξασφάλισε μεν 100 δισεκατομμύρια ευρώ για τις τράπεζες, αλλά είναι τώρα πιο κοντά στο να ζητήσει συνολική διάσωση της χώρας, αν  αποδειχθεί ως το τέλος της χρονιάς ότι το ταμείο των 18 δις δεν φτάνει. Η Ισπανία βρίσκεται επίσημα σε ύφεση 0,4% το πρώτο τρίμηνο και 1,3% σε ετήσια βάση, αλλά η κυβέρνηση Ραχόϊ ισχυρίζεται ότι με τις περικοπές του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων και με τις περικοπές άλλων 65 δις σε τρία χρόνια, θα επιστρέψει ήδη από το 2013 στην ανάπτυξη. Αυτό όπως όλοι οι Έλληνες γνωρίζουμε δεν γίνεται και το λένε και πλήθος ισπανοί οικονομολόγοι. Μόνον αν το ΑΕΠ διατηρηθεί ή αυξηθεί ενώ ταυτόχρονα θα μειώνονται οι δαπάνες του δημοσίου μπορεί να μειωθεί το έλλειμμα. Και ο ιδιωτικός τομέας δεν επενδύει στην Ισπανία εδώ και 3 χρόνια. Αν ο δημόσιος τομέας δεν αναπληρώσει τις απώλειες επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα, ούτε ελλείμματα θα μειωθούν ούτε το ΑΕΠ θα αυξηθεί.