Η Ελλάδα δεν ακολουθεί πλέον την Ευρώπη. Είναι μεν πειραματόζωο, αλλά για άγνωστο (;) σκοπό.

Κι ενώ εμείς στην Ελλάδα ασχολούμαστε με τις βόμβες που πέφτουν στο κεφάλι μας με τη μορφή νέων υφεσιακών μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής ύψους 11,5 δισεκατομμυρίων ευρώ τα οποία θα προκαλέσουν νέα ύφεση, νέα συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά ένα πολύ μεγαλύτερο ποσό, στην υπόλοιπη Ευρώπη, συζητάνε αυτό που θα έπρεπε να συζητάμε κι εμείς δηλαδή το μέλλον τους.

Ήδη οι προτάσεις της Κομισιόν για το πώς θα γίνει η ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση σκόνταψαν στα πρώτα εμπόδια δηλαδή στη Γερμανία και αναβλήθηκαν για αργότερα. Η εποπτεία του τραπεζικού τομέα της Ευρώπης δεν πρόκειται  να ανατεθεί στην ΕΚΤ από το 2014 όπως ήταν η αρχική σκέψη και το 2015 δεν είναι πλέον σίγουρο, αν δεν γίνουν πολιτικοί συμβιβασμοί ανάμεσα στα κράτη. Αυτή η κίνηση σημαίνει μεταβίβαση κυριαρχίας από τα κράτη σε μια ανεξέλεγκτη τραπεζική αρχή ιδιωτικού δικαίου και ήδη η Γερμανία έκανε αισθητή τη διαφωνία της. Με άλλα λόγια η Γερμανία δέχεται να χάσουν την κυριαρχία τους οι άλλες χώρες αλλά όχι η  ίδια.

Ενώ δηλαδή η πρόταση της Κομισιόν ήταν η νέα αρχή να είναι η ΕΚΤ και να ελέγχει όλες τις τράπεζες, οι γερμανοί είπαν ότι δεν γίνεται αυτό. Να ελέγχει μόνον τις μεγάλες συστημικές τράπεζες και όχι όλες τις άλλες μικρές και τοπικού χαρακτήρα. Κι αυτό γιατί όλες οι γερμανικές βιομηχανίες χρηματοδοτούνται αφειδώς ακόμα και τώρα μέσα στην κρίση από αυτές τις μικρές τοπικές τράπεζες και μόνον σπανίως ή οι μεγάλες γερμανικές πολυεθνικές από τις μεγάλες συστημικού επιπέδου γερμανικές τράπεζες.

Ήδη όμως γνωρίζουμε ότι και στην Ισπανία οι μικρές τοπικές τράπεζες είναι αυτές που προκάλεσαν το πρόβλημα χρηματοδοτώντας κατασκευαστικές εταιρίες ακόμα κι όταν είχε δημιουργηθεί η φούσκα των ακινήτων. Το ίδιο γίνεται τώρα στη Γερμανία. Αυτό που λένε δηλαδή είναι ότι σε χώρες που έχουν πρόβλημα, μπορεί να κλείσουν αυτές οι μικρές τράπεζες και να υπάρχουν μόνον οι μεγάλες οι οποίες θα ελέγχονται από την ΕΚΤ. Αλλά σε χώρες όπως η Γερμανία δεν θα γίνει αυτό. Έτσι οι γερμανικές επιχειρήσεις θα έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα απέναντι σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.

Επιστρέφει λοιπόν το πρόβλημα της γερμανικής ηγεμονίας, το πρόβλημα της απώλειας της κυριαρχίας των άλλων κρατών και το πρόβλημα της δημιουργίας μιας τίμιας και δίκαιης ομοσπονδίας πάει περίπατο.

Έχοντας λοιπόν τουλάχιστον δύο χρόνια μπροστά τους για να βρουν λύσεις, μακριά από τη δημοσιότητα οι Γερμανοί και οι τραπεζίτες υπολογίζουν ότι θα φέρουν τα πράγματα στα νερά τους και στα συμφέροντά τους. Ένα συνδεδεμένο με το ίδιο πρόβλημα ζήτημα είναι και η εγγύηση όλων τα καταθέσεων, το οποίο η Γερμανία λέει ότι δεν το δέχεται γιατί φοβάται ότι αυτό θα οδηγήσει σε δημοσιονομικές μεταβιβάσεις από τις πιο πλούσιες περιοχές σε μειονεκτικές. Χωρίς όμως εγγύηση όλων των καταθέσεων και χωρίς έλεγχο όλων των τραπεζών δεν επιτυγχάνεται ο στόχος αυτής της κίνησης, δηλαδή η εξάλειψη του ρίσκου, η αποφυγή του ντόμινο όπως είχε γίνει και το 2008 και η πολιτική ενοποίηση του νομισματικού χώρου. Το σχέδιο δηλαδή κατέρρευσε ή έτσι φαίνεται μόλις ξεκίνησε η συζήτηση.

Η κατάρρευση ήταν φυσιολογική γιατί από την αρχή δεν επιδιώχθηκε μια τίμια συναλλαγή και διαπραγμάτευση. Αλλά να μπει πάλι το κάρο μπροστά από το άλογο. Αντί να προηγηθεί η πολιτική ενοποίηση και να αναλάβει και τον έλεγχο της ΕΚΤ και της νέας αρχής το ευρωκοινοβούλιο ο μόνος θεσμός που εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες και ένα μεταρρυθμισμένο ευρωπαϊκό συμβούλιο  δηλαδή μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση εκλεγμένη από τους πολίτες και ελεγχόμενη από το κοινοβούλιο πολιτική εξουσία, φτιάχνουν μια ανεξέλεγκτη από τους πολίτες αλλά ελεγχόμενη από τους ιδιώτες τραπεζίτες αρχή. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι τώρα έτσι όπως είναι το ευρωκοινοβούλιο και το ευρωπαϊκό συμβούλιο, τους ανετίθετο ο έλεγχος μιας τέτοιας ανεξάρτητης αρχής, στην πραγματικότητα θα ήταν ανεξέλεγκτη. Γιατί ούτε το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο έχει αυξημένες εξουσίες ούτε το ευρωπαϊκό συμβούλιο υπάρχει ως συλλογικό όργανο, αλλά άγεται και φέρεται από τη θέληση της Μέρκελ σε συνεργασία με έναν Γάλλο άβουλο πρόεδρο.

Η πλάκα είναι ότι αυτή την αυτονόητη κριτική δεν την έκαναν οι πολιτικοί της Ευρώπης, αλλά οι ίδιοι οι τραπεζίτες για να επιχειρηματολογήσουν υπέρ της πρότασης να ανατεθεί ο έλεγχος στην ΕΚΤ δηλαδή στους ίδιους με εργολαβία. Με  ανάθεση του έργου δηλαδή από τους πολιτικούς. Με το επιχείρημα ότι έχουν τη γνώση. Και πάνω στη συζήτηση ξέσπασαν οι διαφωνίες που προαναφέραμε, όταν δηλαδή προέκυψε το αυτονόητο, δηλαδή μια απόφαση αυτής της ανεξέλεγκτης τραπεζικής αρχής εναντίον μιάς τράπεζας π.χ. ισπανικής να προκαλέσει την οργή των Ισπανών πολιτών. Τι γίνεται τότε; Ποιος θα επιβάλει με τη βία την απόφαση πάνω στους Ισπανούς; Η ΕΚΤ; Είναι συνταγή αποτυχίας. Πόσο μάλλον αν είναι τοπική γερμανική τράπεζα π.χ. της Βαυαρίας. Ποιος θα επιβάλει την απόφαση;  Ο Ντράγκι, θα στείλει μισθοφόρους να επιβάλουν την απόφαση; Η τοπική κυβέρνηση της Βαυαρίας, ή της  Ανδαλουσίας δεν παίρνει εντολές από την ΕΚΤ και θα στείλει τους χωροφύλακες να τους κυνηγήσουν. Πρέπει δηλαδή να υπάρχει πολιτική νομιμοποίηση δηλαδή δημοκρατική νομιμοποίηση, δηλαδή έλεγχος από τους πολίτες επειδή στις δημοκρατίες όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό.

Θα βρούν βέβαια έναν τρόπο να κοροϊδέψουν τους πολίτες, αλλά χρειάζονται χρόνο γι αυτό, τουλάχιστον δύο χρόνια, να φύγει το θέμα από τη δημοσιότητα και από τις πρώτες σελίδες των εφημερίδων,  ώστε σε κλειστά γραφεία να κάνουν τους συμβιβασμούς τους τραπεζίτες και πολιτικοί του χεριού τους και μετά να την συσκευάσουν με ένα ψεύτικο περίβλημα και ενωμένοι να το παρουσιάσουν στους λαούς της Ευρώπης ως έναν συμβιβασμό για το μέλλον της Ευρώπης.

Τα πράγματα όμως είναι επείγοντα λόγω της κρίσης. Ενόψει αμερικανικών εκλογών, η Μέρκελ κατάλαβε ότι δεν μπορεί να παίζει και να προκαλέσει διάλυση της ευρωζώνης με εκδίωξη της Ελλάδας. Το 2013 έχουμε επίσης εκλογές στη Γερμανία. Άρα υπάρχει εξήγηση γιατί έβαλε νερό στο κρασί της και μόλις το έκανε συντονίστηκαν μαζί της και όλοι οι παρατρεχάμενοι της Γερμανίας, Αυστριακοί, Ολλανδοί και Φινλανδοί και Δανοί και άλλες μειονότητες όπως το Λουξεμβούργο που λόγω Γιούνκερ έχει αξιοπρεπή εκπροσώπηση. Ο Ντράγκι πήρε εντολή να αγοράζει ομόλογα του Νότου, αλλά από τη δευτερογενή αγορά και χωρίς να πεί όπως ο Μπεν Μπερνάγκι της αμερικανικής FED ότι αυτό θα γίνεται για αόριστο χρονικό διάστημα. Με άλλα λόγια η ΕΚΤ παρενέβη ήδη και θα το κάνει πιο έντονα στα ισπανικά και στα Ιταλικά ομόλογα, αλλά μετά από μερικούς μήνες και αφού θα έχουν περάσει οι εκλογές και η στιγμή θα είναι ευνοϊκή για διαπραγματεύσεις, μπορεί να το σταματήσει. Δεν δεσμεύεται δηλαδή να διατηρήσει χαμηλά τα επιτόκια για πάντα, για όσο χρειαστεί. Χάρη σας κάνω και θα την κάνω όσο εγώ το επιθυμώ. Αυτό λέει η Μέρκελ και ο Ντράγκι. Ο Μόντι και ο Ραχόϊ είναι όμηροι. Η άλλη πλευρά δεν δεσμεύεται όπως θα δεσμευτούν αυτοί με συγκεκριμένα μέτρα τύπου μνημονίου.

Ο επικεφαλής λοιπόν της Μπούντεσμπανκ ο Βάϊντμαν ο οποίος μειοψήφησε στην ΕΚΤ όταν αποφάσισε την αγορά ομολόγων με αυστηρούς όρους πάντοτε, στυλώνει τα πόδια και λέει ότι εγώ δεν δέχομαι πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων, γιατί μπορεί μια Ισπανική τράπεζα να έχει δώσει π.χ. 800 δισεκατομμύρια δάνεια, και μόλις χρεοκοπήσει εγώ θα πρέπει να εγγυηθώ τις καταθέσεις των πελατών της. Με άλλα λόγια θα μεταβιβάσω όσες καταθέσεις χρειάζεται ώστε να μην χάσουν τα λεφτά τους οι καταθέτες. Από πού θα γίνει αυτό; Από τη Γερμανία. Άρα έχουμε δημοσιονομικές μεταβιβάσεις. Χωρίς όμως την εγγύηση των καταθέσεων δεν θα σταματήσει η φυγή κεφαλαίων από τον Νότο προς το Βορρά. Κι αυτό λέει ο Βάϊντμαν δεν είναι δικό μου πρόβλημα, εγώ καταθέσεις θέλω… εσείς βρείτε τη λύση. Κι αυτό ντε φάκτο  σημαίνει πάλι Ευρώπη δύο ταχυτήτων, οπότε είμαστε εκεί που ξεκινήσαμε.

Εμείς λοιπόν συζητάμε τα μέτρα που θα προκαλέσουν νέα ύφεση, χωρίς να τα συνδέουμε με τις ευρωπαϊκές αποφάσεις, γιατί ελπίζουμε ότι η απόφαση Ντράγκι είναι όχι μόνο χωρίς όριο, αλλά και χωρίς ημερομηνία λήξεως. Επομένως η Ισπανία και η Ιταλία έχουν λύσει το πρόβλημά τους με τον τρόπο που συμφέρει και την Ελλάδα δηλαδή με το κόψιμο χρήματα που θα πληθωρίζει,  θα ελαφραίνει το χρέος. Δεν μπαίνει όμως καμιά τέτοια εγγύηση ή ρήτρα μέσα στις διαπραγματεύσεις, ώστε να βοηθάμε κι εμείς στο μέτρο που μπορούμε να ληφθούν αποφάσεις στην κατεύθυνση που κι εμάς μας βολεύει.

Για παράδειγμα ένα θέμα προς συζήτηση είναι το επίκαιρο για μας πώς θα γίνεται δηλαδή η συμμετοχή των ομολογιούχων στην εκκαθάριση μιάς τράπεζας. Ο  τρόπος ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών είναι μια τέτοια περίπτωση που θα μπορούσε να αποτελεί προηγούμενο για το μέλλον. Η Ελλάδα έχει παραδώσει τα όπλα στους τραπεζίτες στο θέμα αυτό και κάνει ότι της λένε. Θα μπορούσε όμως να έχει ένα δικό της σχέδιο και να το περάσει αφού δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία ευρωπαϊκού επιπέδου.  Όλα τα θέματα που ενδιαφέρουν την Ελλάδα είναι ανοικτά και κυρίως οι δημοσιονομικές μεταβιβάσεις από χώρα σε χώρα, γι αυτό και η Ελλάδα είναι το πειραματόζωο γιατί είναι το 2% της ευρωζώνης και επομένως σηκώνει πειράματα χωρίς κίνδυνο. Τα ίδια πειράματα δεν θα μπορούσαν να γίνουν στην Ιταλία γιατί είναι η 8^η οικονομία παγκοσμίως και η Τρίτη στην ευρωζώνη.

Εμείς αντί να δίνουμε τη μάχη  ως εμπροσθοφυλακή και με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ιταλίας και της Ισπανίας και του Νότου, δεν δίνουμε καμία μάχη αλλά παρακαλάμε τη Μέρκελ  και τους τραπεζίτες να μας λυπηθούν. Ενώ σε αυτούς είμαστε χρήσιμοι ως πειραματόζωο και μόνον. Η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη για να την αφήσουν να σκάσει όπως η Ελλάδα. Θα βάλουν λοιπόν τα πιεστήρια να τυπώνουν λεφτά ακόμα και χωρίς τη συμφωνία της Γερμανίας. Το πρόβλημα της Ιταλίας είναι η ύφεση. Μπορεί τα επιτόκιά της να έπεσαν ήδη, αλλά με ύφεση 2,4% όπως προβλέπεται, πρέπει να επιστρέψει στην ανάπτυξη επειγόντως. Αλλιώς απειλείται ολόκληρο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Ο μεγαλύτερος εφιάλτης των τραπεζιτών θα ήταν ένα κούρεμα του χρέους όπως έγινε με την Ελλάδα.

Η παρέμβαση της ΕΚΤ δίνει χρόνο, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Απομακρύνει την ανάγκη να ζητήσει βοήθεια η Ιταλία από τον μηχανισμό στήριξης, αλλά δεν τον εξαφανίζει. Τώρα η ΕΚΤ έχει ακόμα την πολυτέλεια να αφαιρεί ρευστότητα από το σύστημα, όσο αγοράζει ομόλογα για να μην προκληθεί πληθωρισμός. Αλλά δεν μπορεί να το κάνει για πάντα. Σίγουρα για λίγους μήνες. Μετά το πρόβλημα θα ξαναγυρίσει πιο απειλητικό.